Το αντιεκπαιδευτικό τσουνάμι των τελευταίων μηνών είναι πρωτοφανές σε σφοδρότητα και οξύτητα παρόλο που δεν είναι κεραυνός εν αιθρία. Αποτελεί πλευρά της συνολικότερης ταξικής επίθεσης που έχουν εξαπολύσει στη χώρα μας κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, ΕΕ και ΔΝΤ με τη ολόψυχη στήριξη επί της ουσίας των ΝΔ και ΛΑΟΣ με πρόσχημα το χρέος. Στην πραγματικότητα βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια σαρωτικού χαρακτήρα μετάλλαξη της εκπαιδευτικής διαδικασίας στην κατεύθυνση της λειτουργίας του σχολείου ως επιχείρηση. Οι σημερινές εξελίξεις εμπνεύστηκαν από το αγγλοσαξωνικό μοντέλο συντηρητικής αναδιάρθρωσης: τη Λισαβόνα, τη Μπολόνια και τον ΟΟΣΑ. Απόπειρες εφαρμογής τους στην ελληνική εκπαίδευση έχουν γίνει κατ’ επανάληψη την τελευταία 20ετία. Το μοντέλο της εκπαίδευσης άλλαζε αλλά η ταξική πάλη, ιδιαίτερα σε ένα χώρο με μαχητικό ανατρεπτικό κίνημα διαρκείας καθώς και οι εσωτερικές αντιφάσεις των αναδιαρθρώσεων δεν ευνοούσαν την πλήρη μετάλλαξή της.
Αυτό που συμβαίνει σήμερα είναι μια άνευ προηγουμένου χρονική συμπύκνωση με σοβαρότατο βάθεμα των ποιοτικών χαρακτηριστικών λόγω της κρίσης και του Μνημονίου. Η επιλογή της κυβέρνησης με την καθοδήγηση του ελληνικού κεφαλαίου, ΕΕ, ΔΝΤ για ευρείας κλίμακας περικοπές στα κοινωνικά αγαθά οδηγεί με ραγδαίο τρόπο την εκπαίδευση στο απόλυτο μηδέν και δημιουργεί ανεξέλεγκτες απώλειες που δεν πρέπει να αγνοηθούν από το μαχόμενο εκπαιδευτικό κίνημα. Είναι σαφές ότι το κεφάλαιο δεν επιλέγει σήμερα το μαζικό διωγμό μαθητών από τη βασική εκπαίδευση. Αν όμως δεν κατορθώσει να μειώσει αισθητά τις δαπάνες με άλλους τρόπους (επιχειρηματική λειτουργία του σχολείου και τσάκισμα των εργαζόμενων σ’ αυτό), είναι έτοιμο ακόμα και για μέτρα που θα «πετάξουν» σημαντικά τμήματα του μαθητικού πληθυσμού εκτός εκπαίδευσης, κυρίως από τα λαϊκά στρώματα και τους μετανάστες. Γι’ αυτό οι τομές που προωθούνται δεν είναι μια απλή επανάληψη κι αντιγραφή της συντηρητικής αναδιάρθρωσης της δεκαετίας του ’90 αλλά ποιοτικό βάθεμά της. Το κεφάλαιο έχει στόχο μια εκπαίδευση αυτοχρηματοδοτούμενη, χωρίς σταθερή κεντρική κρατική χρηματοδότηση, την επέκταση της κερδοφορίας του στον τομέα των εκπαιδευτικών υπηρεσιών και τη δυνατότητά του να επεμβαίνει απευθείας στο περιεχόμενο της εκπαιδευτικής διαδικασίας για την εξυπηρέτηση των αναγκών της καπιταλιστικής αγοράς εργασίας. Είναι φανερό ότι ο πρώτος στόχος αυτήν την περίοδο αποκτά επείγοντα ρόλο γι’ αυτό και οι τομές που προωθούνται έχουν ισχυρά τα λογιστικά χαρακτηριστικά. Η πολιτική της κυβέρνησης όμως, δεν είναι η προσθαφαίρεση. Το ποιοτικό βάθεμα όλων των χαρακτηριστικών τις επίθεσης είναι ο βασικός πολλαπλασιαστικός παράγοντας. Γι’ αυτό και δομεί ένα απίστευτα συντηρητικό, συγκεντρωτικό, αυταρχικό και ιεραρχικό μοντέλο εκπαίδευσης, που αντιστοιχεί στις επιχειρήσεις κι όχι απλά λιγότερη εκπαίδευση.
Μέσα από τις επιχειρούμενες αλλαγές, ένας βασικός στόχος είναι το φτηνότερο σχολείο. Ενδεικτική είναι η επιλογή των συγχωνεύσεων που έχει ήδη ξεσηκώσει αντιδράσεις, την οποία η κυβερνητική προπαγάνδα της κυβέρνησης εμφανίζει ως ένα νοικοκύρεμα. Στην πραγματικότητα τα κριτήρια είναι λογιστικά, καθώς μείωση σχολείων σημαίνει μείωση δαπανών. Αυτό συνδυάζεται με τη δραστική μείωση των κονδυλίων που μέσω Δήμων καλύπτουν τα λειτουργικά έξοδα των σχολείων. Επειδή οι δαπάνες αυτές είναι ανελαστικές, το κόστος περνάει στους γονείς, που δεν μπορούν να αφήσουν τα παιδιά χωρίς π.χ. θέρμανση. Μια άλλη πλευρά των αλλαγών είναι η προσπάθεια συγκεντρωτικού ελέγχου της εκπαιδευτικής δομής. Ο «εκπαιδευτικός Καλλικράτης» αλλάζει, διευρύνει και ρευστοποιεί τα όρια της περιοχής που αντιστοιχεί σε κάθε σχολείο, επιτρέποντας τις μετακινήσεις μαθητών και τα «μαγειρέματα» ώστε τα τμήματα να παραμένουν μεγάλα, αλλά όχι τόσο όσο να επιτρέπουν τη δημιουργία νέου τμήματος. Αντίστοιχες νομοθετικές προβλέψεις επιτρέπουν τις μετακινήσεις εκπαιδευτικών σε ευρύτερη περιοχή.
Το πλαίσιο συμπληρώνει η πρόταση για το νέο ρόλο του διευθυντή «με υπερξουσίες και δυνατότητα τιμωρίας των εκπαιδευτικών ακόμη και με περικοπή μισθού» αλλά και η πρωτοβουλία διαμόρφωσης του Μεγάλου Αδερφού της εκπαίδευσης, της ηλεκτρονικής βάσης δεδομένων «Survey». Εκεί θα καταχωρούνται περίπου όλα όσα αφορούν στο σχολείο. Με το διευθυντή - μάνατζερ και το άγρυπνο μάτι του «Survey» επιχειρείται ο ολοκληρωτικός έλεγχος της εκπαιδευτικής καθημερινότητας, καθώς πολύ συχνά η πραγματικότητα επέβαλε μικρότερες ή μεγαλύτερες αποκλίσεις από το αναλυτικό πρόγραμμα και τις εγκυκλίους, ακόμη και από εκπαιδευτικούς που δεν είχαν προθέσεις αμφισβήτησης. Η καταδίκη των καθηγητών από τα Γιαννιτσά που δεν έγιναν εχθροί των μαθητών τους τηρώντας το γράμμα του κανονισμού είναι διδακτική.
Ταυτόχρονα δρομολογούνται σημαντικές αλλαγές στο περιεχόμενο της εκπαίδευσης. Δυο στρατηγικές επιλογές της κυβέρνησης είναι τα 800 ολοήμερα δημοτικά ως μοντέλο για τη βασική εκπαίδευση και το «νέο λύκειο», όπως περιγράφεται στις διαρροές στα ΜΜΕ.
Είναι όσα ζητά το «Σύμφωνο για το ευρώ» ζητώντας ανάμεσα στα μέτρα για την παραγωγικότητα, τη βελτίωση των εκπαιδευτικών συστημάτων. Για την ΕΕ ο άνθρωπος γεννιέται για να γίνει παραγωγικός μισθωτός...
Ο ανταγωνισμός είναι μια ακόμα πλευρά που διαπερνά το περιεχόμενο της εκπαίδευσης, κυρίως μέσα από τις εξετάσεις. Έτσι τα πειραματικά σχολεία «που έτσι κι αλλιώς είναι σε κρίση» από χώρος όπου δοκιμάζονται παιδαγωγικές πρακτικές σε ένα δείγμα μαθητικού πληθυσμού, γίνονται χώροι επιβράβευσης των νικητών στην κούρσα ανταγωνισμού. Μαζί με την εντατικοποίηση χαράζουν το δρόμο για να εμπεδωθεί το νέο εργασιακό ήθος του Μνημονίου. Δηλαδή πολλή δουλειά για ψίχουλα, σκυμμένο κεφάλι από φόβο και κούραση...
Παραπέρα η προοπτική που δίνεται στους μαθητές θα καθορίσει και την πραγματικότητα των εκπαιδευτικών. Αν το μέλλον που επιφυλάσσεται για τη μεγάλη πλειοψηφία των νέων μετά το σχολείο είναι η ελαστασφάλεια, η ριζική υποβάθμιση της εξαρτημένης εργασίας μαζί με τη γενίκευσή της, τότε ο εκπαιδευτικός δεν μπορεί να περιμένει πολλά.
Σε πρώτο επίπεδο βλέπουμε να πιέζεται ο μισθός του και η παιδαγωγική ελευθερία, με τις αλλεπάλληλες μειώσεις αποδοχών του Μνημονίου, με αποκορύφωμα το νέο μισθολόγιο των δημοσίων υπαλλήλων που εξαρτά αποδοχές και μισθολογική εξέλιξη από τη συμμόρφωση.
Βλέπουμε ακόμη μια διπλή κίνηση που αφορά στις εργασιακές σχέσεις: Η πρώτη αφορά τη μείωση του μόνιμου προσωπικού με παράλληλη αύξηση των συμβασιούχων (αναπληρωτών, ωρομισθίων). Αυτό γίνεται με τον περίφημο κανόνα μία πρόσληψη (στις οποίες συνυπολογίζονται και οι μετατάξεις από τις ΔΕΚΟ που ιδιωτικοποιούνται) για 5 ή 10 αποχωρήσεις, καθώς και με την κατάργηση οργανικών θέσεων με τις συγχωνεύσεις που μόνο στην πρωτοβάθμια προσεγγίζουν τις 2.000. Η δεύτερη αφορά στη διαμόρφωση ενός ακόμη δυσμενέστερου εργασιακού περιβάλλοντος για τους συμβασιούχους με τις προσλήψεις μέσω ΕΣΠΑ, που νομιμοποιούν την πληρωμή με σημαντική καθυστέρηση, την υποαπασχόληση, την αφαίρεση ασφαλιστικών δικαιωμάτων. Ακόμη μέσω ΕΣΠΑ μεθοδεύεται η ριζική υπονόμευση της σύμβασης εργασίας, καθώς ζητήθηκε από εκπαιδευτικούς να υπογράψουν συμβάσεις όπου δεν αναγράφονται οι αποδοχές!
Κρίσιμη παράμετρος είναι η δουλειά σε πολλά σχολεία, πάνω από δύο, κάτι που αφορά μεγάλο αριθμό εκπαιδευτικών. Είναι το τρίτο επίπεδο αλλαγών στις εργασιακές σχέσεις, αυτό που υπονομεύει τη παιδαγωγική σχέση και το δέσιμο με τους μαθητές: Είναι πολλοί, σε πολυπληθείς τάξεις, για λίγες ώρες.
Τέλος έρχεται η διαρκής υποτίμηση του εκπαιδευτικού. Η κυβέρνηση επιχειρεί να κερδίσει την κοινωνία με ένα λαϊκιστικό λόγο κριτικής όσων είναι αρνητικά στην εκπαίδευση, αφήνοντας στο απυρόβλητο τις αιτίες και φυσικά τον υπαίτιο. Αξιοποιεί αδυναμίες και αντιφάσεις της πολιτικής της λ.χ. η αδυναμία να καλυφθούν οι θέσεις με το δεδομένο προσωπικό γίνεται ο δρόμος για τη μαζική πρόσληψη αναπληρωτών και γενίκευσης της ελαστικής απασχόλησης.
Διαβάζοντας κανείς τα βασικά σημεία σχέδιου νόμου «για την αναδιοργάνωση των περιφερειακών υπηρεσιών της εκπαίδευσης»., καταλαβαίνει εξαρχής ότι η «αναδιοργάνωση» αυτή μόνο στόχο έχει τη δημιουργία μιας αυστηρά ιεραρχικής πυραμίδας, που θα στραγγαλίζει οποιαδήποτε ελευθερία έχει απομείνει στο δημόσιο σχολείο.
Εξάλλου το «αγοραίο» σχολείο προϋποθέτει ιεραρχία και διοίκηση «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση» του ιδιωτικού τομέα.
Προβλέπεται λοιπόν πως ο διευθυντής μετέχει στην αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου του σχολείου και του κάθε εκπαιδευτικού χωριστά, έχει την ευθύνη διοργάνωσης διαδικασιών αυτοαξιολόγησης της σχολικής μονάδας –συνεπώς αυτή γίνεται υποχρεωτική– είναι υπεύθυνος για τα προγράμματα ενδοσχολικής επιμόρφωσης, είναι ο πειθαρχικός προϊστάμενος για το προσωπικό και μπορεί να επιβάλει στον εκπαιδευτικό έγγραφη επίπληξη καθώς και την πειθαρχική ποινή του προστίμου μέχρι το ένα έκτο των μηνιαίων αποδοχών του.Αυτά συνδυάζονται με πλήρη απαλλαγή από διδακτικά καθήκοντα. Ο σύλλογος διδασκόντων μένει σε ρόλο διακοσμητικό, αφού θα κάνει μόνο προτάσεις, με την τελική απόφαση να ανήκει στο διευθυντή.
Το νέο μοντέλο συνδέεται με το περιεχόμενο και το ρόλο του «νέου» αγοραίου σχολείου. Η διοικητική και ιδεολογική χειραγώγηση των εκπαιδευτικών είναι απαραίτητη προϋπόθεσή του. Η αποτυχία του παλιού σχολείου και η σημερινή του απαξίωση, δεν απαντιέται με το «νέο σχολείο» της κυβέρνησης. Χρειάζεται ριζοσπαστική άρνηση της σημερινής κατάστασης, των κριτηρίων και του πλαισίου του σχολείου της αγοράς. Μια τέτοια αντίληψη για την εκπαίδευση βασίζεται στη γνώση και τη διεκδίκηση των πρωτόγνωρων απελευθερωτικών δυνατοτήτων που γεννά η εργασία, η επιστήμη, η τεχνική.
Απαντώντας ως ριζοσπαστική ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ξεκινάμε από την ανάγκη αλλά και τη δυνατότητα να αμείβεται, να ζει και να μορφώνεται ολόπλευρα ο εργάτης - δημιουργός του συνολικού πλούτου. Ο αγώνας για μια απελευθερωτική παιδεία συνδυάζεται με την πάλη για τη χειραφετημένη και χωρίς εκμετάλλευση εργασία, με την πάλη για να κυριαρχούν οι ανάγκες της κοινωνικής πλειοψηφίας στο τι, πώς, γιατί μαθαίνουμε, καθώς και στο τι, πώς και γιατί παράγουμε. Όλα τα παιδιά μέχρι τα 18 πρέπει να μορφώνονται και να μη δουλεύουν. Είναι αναγκαία η πρόσβαση σε ένα ενιαίο 12χρονο, δημόσιο και δωρεάν σχολείο. Στήριγμά του η δωρεάν, δίχρονη, προσχολική αγωγή. Προϋπόθεσή του η κατάργηση του διπλού δικτύου γενικής - τεχνικής εκπαίδευσης και η παροχή μετά τα 18 της όποιας δημόσιας τεχνικοεπαγγελματικής εκπαίδευσης. Η εισαγωγή σε μια ενιαία, δημόσια και δωρεάν, πανεπιστημιακή παιδεία και σε οποιαδήποτε μορφή εκπαίδευσης μετά το σχολείο, πρέπει να είναι ελεύθερη εφ’ όρου ζωής, με την αναγκαία υποστήριξη (οικονομική κ.ά.). Είναι δικαίωμα των παιδιών να αποκτούν στο σχολείο ένα ολοκληρωμένο επίπεδο γνώσεων, σχέσεων, κριτηρίων, αξιών και ικανοτήτων. Η θεωρία ότι κάποιοι «δεν παίρνουν τα γράμματα» καλύπτει τις άνισες κοινωνικά αποσκευές που κουβαλούν οι μαθητές, γίνεται άλλοθι για τη σύγχρονη αμάθεια και εκμετάλλευση.
Η ουσιαστική γνώση στοχεύει στην κριτική διάνοια, την ανθρώπινη ικανότητα να κατανοεί τον κόσμο που ζει, να τον αμφισβητεί, να τον αλλάζει. Όχι να εξασφαλίζει απλά το χειρισμό πληροφοριών και την επικοινωνία. Αρνείται τον ιδεαλισμό, τα θρησκευτικά και άλλα δόγματα, τους εθνικούς, ρατσιστικούς, σεξιστικούς διαχωρισμούς. Απέναντι στην κατατεμαχισμένη, αποσπασματική γνώση, άθροισμα πληροφοριών, διεκδικούμε την ενιαία πολύμορφη γνώση που προωθεί το δέσιμο θεωρίας και πράξης, τη μελέτη των επιστημών σε σύνδεση με τις εφαρμογές τους στην οικονομική και κοινωνική ζωή. Η αναγκαία παιδεία αντιμετωπίζει τη γλώσσα (μητρική και ξένη) όχι απλά ως μέσο επικοινωνίας αλλά ως όργανο σκέψης, συνειδητής συλλογικής εργασίας, συνδεμένης με το κοινωνικό γίγνεσθαι. Σαν δρόμο ενότητας, συλλογικότητας, αλληλεγγύης. Η απελευθερωτική παιδεία οικοδομεί δημοκρατικές διαδικασίες προσέγγισης της μόρφωσης. Αντίθετα από τα απόλυτα δεσμευτικά αναλυτικά προγράμματα, την αυθεντία του καθηγητή, τον παπαγαλισμό, τον πειθαναγκασμό. Σε αντιπαράθεση με τις αλλεπάλληλες αξιολογήσεις που προωθούν την τυποποίηση γνώσεων, δεξιοτήτων και επιδόσεων του μαθητή, καθώς και της εργασιακής απόδοσης του εκπαιδευτικού. Η εξετασιομανία του σημερινού σχολείου γυμνάσιο λύκειο και του αυριανού δημοτικού (δες σχέδιο για πρότυπα) καταργεί το μορφωτικό - παιδαγωγικό του ρόλο. Προετοιμάζει την αποδοχή της ανισότητας, της κατάταξης, της απόρριψης και του κοινωνικού καταμερισμού εργασίας.
Στόχος ένα εκπαιδευτικό σύστημα που ο χρόνος και ο ρυθμός του θα αφήνουν περιθώρια ανάπτυξης στη σκέψη, δημιουργίας ταυτότητας και συνείδησης στο άτομο. Όχι στην εκπαίδευση των ευέλικτων ροών, της προσαρμοστικότητας στους εργασιακούς χρόνους, της συμπεριφοράς του «βραχυπρόθεσμου». Δεν είναι σπατάλη η χρηματοδότηση αυτού του σχολείου ούτε η διασφάλιση του αναγκαίου αριθμού εκπαιδευτικών, αποκλειστικής, πλήρους και μόνιμης εργασίας, με παιδαγωγική ελευθερία και αξιοπρεπή μισθό.
Αυτό το σχολείο δεν μπορεί παρά να στηρίζεται στο συλλογικό, αποφασιστικό έλεγχο από το ζωντανό στοιχείο της εκπαίδευσης στο σύνολο της λειτουργίας της. Με δημοκρατία και όχι με ιεραρχία και μάνατζερ. Με λογοδοσία στους εργαζόμενους, για τις κοινωνικές ανάγκες κι όχι στην αγορά και την κυβέρνηση για τις ανάγκες του κέρδους.
Μπορούμε όμως σήμερα να αντιδράσουμε αποτελεσματικά με το υπάρχον συνδικαλιστικό κίνησμα; Οι ηγεσίες της ΓΣΕΕ και της ΑΔΕΔΥ όχι μόνο δεν επαρκούν αλλά και δεν θέλουν να οργανώσουν τους αγώνες. Ούτε φυσικά και η ΔΟΕ… Ο σύλλογος μας στη Λέσβο με ευθύνη όλων των παρατάξεων που συμμετείχαν στο ΔΣ την προηγούμενη διετία διανύει περίοδο χειμερίας νάρκης ενώ με ευθύνη της ηγεσίας του στάθηκε έως και εχθρικά στα συμφέροντα των μαθητών, των γονιών και των συναδέλφων. Το σκηνικό αυτό πρέπει να ανατραπεί. Πρέπει να πάνε σπίτια τους όσοι με τον έναν ή τον άλλο τρόπο αντί να υπερασπίζονται τα συμφέροντα των συναδέλφων δίνουν χέρι βοήθειας στην κυβέρνηση και στην εκπαιδευτική διοίκηση, όσοι χτίζουν υπηρεσιακές και πολιτικές καριέρες στην πλάτη των εκπαιδευτικών! Μπορεί φυσικά οι συσχετισμοί στο παρόν ΔΣ να μην το επιτρέπουν θα κάνουμε όμως ότι περνά από το χέρι μας για να επιτευχθεί. Αρνούμαστε την ψήφο μας στο ΔΣ σε όλους όσους έφεραν το σύλλογο μας στην σημερινή μιζέρια ο εκπρόσωπος μας στο ΔΣ θα παραμείνει απλό μέλος του, φωνή και μάτια και αυτιά όμως για όλους τους συναδέλφους στο νησί. Ελπίζουμε να βάλουμε έτσι πλάτη ώστε οι ίδιοι οι συνάδελφοι να επιβάλουν ένα Σύλλογο πρωτοπόρο στους αγώνες, ανοιχτό, συμμετοχικό με διαφανείς διαδικασίες, αλληλέγγυο σε κάθε συνάδελφο –σα, δημιουργικό που θα μπορεί να εμπνέει και να κινητοποιεί κάθε εκπαιδευτικό που εργάζεται στα σχολεία και τα νηπιαγωγεία του τόπου μας, που θα συντονίζει τη δράση του με κάθε άλλο πρωτοβάθμιο σωματείο που αγωνίζεται.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου